نقشه و رجشمار

نقشه : 

به طرحی که باید بافته بشه نقشه گفته میشه . برای خرید نقشه باید چند مورد رو در نظر داشته باشیم اول اینکه نقشه ما باید متناسب با اندازه دار قالی باشه مثلا اگر نقشه تابلو فرش ما 20 در 30 سانتی متر باشه نباید این نوع نقشه رو روی دار قالی با اندازه 1 در یک و نیم سانتی متر ببافیم چون نخ چله خیلی زیادی باید مصرف کنیم  ، دوم اینکه اگر نقشه خیلی ظریف باشه پس نوع خامه هم عوض میشه مثلا برای رجشمار بالاتر از 60 چله ابریشم میشه و خامه هم ابریشم و مرینوس یک لا میشه  ، سوم اینکه نقشه ای که میخریم نباید اشکال و یا ایراد داشته باشه نقشه هایی که الان ما میخریم به صورت کپی رنگی از طرح اصلی هستند و ممکنه در رنگ تفاوت داشته باشند و یا رنگ های نقشه در چند جای نقشه عوض شده باشند و همینطور ممکنه کپی از نقشه درست گرفته نشده باشه و یک قسمت از طرح های حاشیه نقشه از بین رفته باشه . چهارم اینکه دقت کنیم که تمام تکه های نقشه وجود داشته باشند . 

نقشه ها چند نوع هستند اکثر نقشه های قالی های بزرگ و قالیچه ها به صورت یک چهارم هستند یعنی فقط یک چهارم طرح اصلی وجود داره که معمولا سمت راست پائین طرح وجود داره پس طرح سمت راست قالی از روی همون قسمت از نقشه بافته میشه و به صورت معکوس عرضی بافته میشه و برای قسمت بالای قالی سمت راست نقشه معکوس طولی بافته میشه و برای سمت چپ بالا نقشه به صورت معکوس طولی و عرضی بافته میشه

بعضی از نقشه ها به صورت یک دوم هستند که یک قسمت پائین طرح داره و قسمت بالای قالی به صورت معکوس بافته میشه . 

بعضی از نقشه ها به صورت کامل هستند که اکثرا این نوع نقشه ها ، نقشه های تابلو فرشها میباشند . 

رجشمار : 

در بافت ترکی به تعداد گره هایی که در 7 سانتی متر می زنند رج شمار می گویند . که هر مقدار عدد رجشمار بالاتر باشه نقشه ظریفتره و هر مقدار رجشمار پائین تر باشه از ظرافت نقشه کم میشه . 

باید دقت کنیم که رج شمارهای بالا مثلا رجشمار بالاتر از 55 و یا 60 معمولا نیاز به گره هنری دارند و نوع چله ها هم فرق میکنه . و از ضخامت خامه ها هم کم میشه . 

در رجشمارهای پائین ضخامت خامه ها بیشتر میشه و از ظرافت نقشه کاسته میشه .(رجشمارهای پائین تر از 30 یا 35)

 پس در بافتهای ترک یک نقشه معمولی باید رجشماری بین 30 تا 45 داشته باشه . 

برای بدست اوردن رجشمار کافیه که نقشه رو بزاریم کنارمون و با یک خط کش در عرض قالی بگذاریم و تعداد گره هایی که در 7 سانتی متر وجود داره رو بشماریم . 

در بعضی از مناطق فارس نشین به جای اینکه تعداد گره ها در 7 سانتی متر رو مشخص کنند ممکنه در 8 یا 10 سانتی متر  تعداد گره ها رو مشخص کنند . 

به رجشمار رک و یا رگ هم میگویند . که اگر دقت کرده باشید در کنار نقشه قالی رجشمار رو با رک مشخص کردند  البته رک چهاربرار بزرگتر از رجشمار هست . 

مثلا اگر در یک نقشه رجشمار 45 باشه رک نقشه میشه 45*4= 180 

به صورت برعکس اگر رک نقشه 200 باشه رجشمار نقشه میشه 200 تقسیم بر 4 که میشه 50 

انواع گره

انواع گره : 

در بافتهای معمولی فقط دو نوع گره داریم . یکی گره ترکی هست که در مناطق ترک نشین زده میشه و دیگری گره فارسی هست که در سایر مناطق ایران زده میشه . 

این دو نوع گره باهم تفاوت دارند. زدن گره ترکی نیاز به قلاب داره و گره فارسی با دست انجام میشه . گره ترکی استقامت بالاتری داره و بر اثر پا خوردن فرش دیرتر خراب میشه و همینطور بعد از اتمام فرش دیگه نمیشه با دست گره رو کشید و باز کرد . اما گره فارسی استقامت کمتری داره و در اثر پاخوردن قالی زودتر خراب میشه و بعد از بافت فرش اگر یک سر گره رو بکشید کلا گره باز میشه . 

در گره ترکی نمیشه تقلب کرد اما در گره فارسی تقلب صورت میگیره که خیلی هم رایج هست که بهش گره کمانشی می گویند . یک چند تا تفاوت دیگه هم داشتن که الان یادم نیست 

به غیر از گره ترکی و گره فارسی گره های دیگه ای هم در فرش زده میشه . که 90 درصد بقیه گره ها برای بافت تابلوفرشهای ظریف مورد استفاده قرار میگیره و به گره های هنری معروف هستند . پس فعلا نیازی به یادگیری سایر گره ها نداریم . 

ابزار قالی

ابزار قالی : یک سری وسیله برای بافت قالی استفاده میکنیم . که به این وسیله ها ابزار قالی میگویند . این ابزار شامل : 

1- قلاب 

2- قیچی 

3- دفه 

4- سیخ 

قلاب : برای بافتهای ترک مورد استفاده قرار می گیره که برای گره زدن خامه ها کاربرد داره . در بافتهای فارسی از دست برای گره زدن استفاده می شه . 

قیچی : برای بافت ترک و فارسی مورد استفاده قرار میگیره و برای  کوتاه کردن خامه ها است . 

دفه : دفه برای کوبیدن خامه ها و قرار دادن پود ضخیم و نازک استفاده می شه . دو نوع هست یک نوع برای بافت فارسی و یک نوع برای بافت ترک

سیخ : فقط برای بافت ترک و دارهایی که کوجی ندارند مورد استفاده قرار میگیره و کارش رد کردن پود ضخیم و نازک هست . 

برای بافت قالی چه چیزهایی نیاز داریم

بافت قالی نیاز به حوصله ، دقت ، پشتکار و زمان داره پس اگر حوصله بافتهای طولانی مدت رو ندارید و یا دقت کافی رو ندارید و یا عادت دارید که هر کاری رو نصفه رها کنید بهتره بی خیال بافت قالی بشید . 

برای بافت قالی و یا تابلو فرش نیاز هست که یک سری تعریف ها و اصطلاحات رو بدونیم . پس اول یک سری تئوری در حد نیاز مینویسم . 

اول یک تعریف از قالی و یا فرش : 

به هر نوع زیرانداز که از تار و پود تشکیل شده باشه و بافت داشته باشه فرش میگن که شامل قالی ، گلیم ، گبه ، جاجیم و ... هست . 

برای بافت قالی به چه چیزهایی نیاز داریم ؟ 

برای بافت قالی به موارد زیر نیاز داریم 

1- دار قالی یا کارگاه 

2- نقشه قالی 

3- خامه ( نخ هایی که برای بافت استفاده می کنیم ) 

4- ابزار قالی 

اینجا قراره آموزش بافت قالی رو قدم به قدم بزارم تا به دوستانی که علاقه به بافت قالی و تابلو فرش دارند و امکان رفتن به کلاس های آموزشی رو ندارند کمک کنم . 

اگر در هر مرحله برای شما مشکل و یا سوالی پیش امد لطفا با من در میان بگذارید تا جواب بدهم .