نقشه

نقشه طرح و شکلی هست که از روی اون می بافیم جز یکی از اجزای جدا نشدنی قالی محسوب میشه . 

نقشه روی کاغذ شطرنجی کشیده میشه . که هر 10 خانه افقی و عمودی با یک خط تیره مشخص میشه . هر یک خانه به ازای یک گره در قالی محسوب میشه ( البته در فرشهای ساده  در تابلو فرش ها ممکنه به دو یا سه تا گره هم تقسیم بشه ) 

نقشه ای که ما میخریم یا کل نقشه هست ( البته این مورد فقط واسه تابلوفرش ها پیش میاد ) یا نقشه به صورت نصف شده هست ( یک دوم نقشه ) که وقتی نصف پائین نقشه رو بافتیم و تموم شد نقشه رو قرینه میگزاریم و دوباره از همون پائین نقشه ( که قبلا بالای نقشه بود ) شروع می کنیم به بافت 

یا ممکنه نقشه ای که می خریم به صورت یک چهارم نقشه باشه . وقتی نقشه اینجوری باشه . از سمت راست که شروع میکنیم به بافت یک رج وقتی به گره وسط رسیدیم دوباره همین هایی رو که بافتیم به صورت قرینه میبافیم و  وقتی هم که رسیدیم به وسط قالی باز قرینه تکه بافته شده پائین رو می بافیم . 

توی نقشه هایی که به صورت یک دوم و یک  چهارم هستن باید دقت کنیم که گره وسط فقط یک بار بافته میشه و همچنین رج وسط هم در اکثر نقشه ها فقط یک بار بافته میشه 

ابزارهای بافت

ابزارهای باقت قالی چند تا هستن . 

قلاب : یک وسیله که باهاش نخ ها (خامه) رو گره میزیم و هم چنین نخ ( خامه ) رو میبریم . این وسیله فقط توی بافت ترکی کاربرد داره چون بافت فارسی گره ها با دست زده میشه و با یک وسیله دیگه هم نخ ها چیده میشه . زمان خرید قلاب باید دقت کنیم که سر قلاب زیادی تیز یا کوچک یا بزرگ نباشه و همچنین روی دسته قلاب اگر پلاستیک کشیده شده باشه بهتره . ( اگر فلزی باشه باعث تاول زدن دست میشه و مجبور میشید خودتون یک روکش واسش درست کنید) 

شانه یا دفه ( دفنه هم بهش میگن ) : از این وسیله برای کوبیدن رج های بافته شده استفاده میشه و همچنین برای کوبیدن پودها . زمانی که میخواهیم این وسیله رو بخریم باید به سرهای فلزی شانه نگاه کنیم که حتما حتما صاف باشن و تو رفتگی یا کجی نداشته باشن چون باعث پاره شدن نخ میشه . 

قیچی : قیچی هم که مشخصه که واسه صاف کردن روی قالی استفاده میشه . فقط شکل قیچی یک مقدار با قیچی های معمولی فرق داره . البته اگر قیچی هم نداشته باشیم چندان مهم نیست چون بعد از مرحله پرداخت( بعدا توضیحش میدهم ) روی فرش خودش خوب میشه .

یکی دیگه از وسیله هایی که برای قالی بافی استفاده زیاد میشه و البته جز وسایل قالی بافی هم نیست سنگ تیز کن آشپرخونه هست واسه تیز کردن قلاب ازش استفاده میکنم . 

سیخ : سیخ هم یکی از وسایلی هست که توی بافت ترکی ازش استفاده میکنیم و برای رد کردن پودها از بین تارها استفاده میشه . توی بافت فارسی از کوجی استفاده میکنیم که بعدا توضیحش میدم 

این هم عکس قلاب و شانه 

 

این هم عکس سیخ

دار قالی

شکلی که پایین گذاشتم شکل یک دار ساده عمودی هست . 

از این نوع دارها بیشتر برای کارهای کوچک استفاده میشه . در دارها به دو تا لوله ای که به صورت خط عمودی اینجا قرار گرفتن راست روها یا تیری میگن و به لوله افقی پایین دار زیردار و به لوله افقی بالای دار سردار گفته میشه . 

اگر دقت کنید  بالای دو تا راست رو مثلاً شکل پیچ هستن 

اگر این دو تا پیچ رو در دار داشته باشیم یا از گوه استفاده کنیم و یا غیر از این چهارچوب اصلی یک سردار دیگه هم داشته باشیم کار واسه خودمون راحت تره . 

چون اگر در زمان بافت هر جا که دیدیم دیگه بافت سخت شده واسمون پیچ ها رو کمی باز میکنیم و فرش رو میکشیم پائین تا به پشت دار بره و قسمتی که باید ببافیم جلوی دست خودمون قرار بگیره . 

دار میتونه به این صورت باشه یا میتونیم که پشت دار دو تا پایه فلزی واسمون بسازن که حالت قاب عکس داشته باشن و یه مقدار بافت راحت تر باشه 

انواع بافت فرش

با توجه به اینکه چه نوع بافتی میخواهیم داشته باشیم ابزار و نوع بافت ما فرق میکنه کلا دو نوع بافت داریم یکی بافت ترکی و دیگری بافت فارسی 

بافت ترکی همونجور که از اسمش پیداست تو مناطق ترک نشین قدیمها کاربرد داشته و بافت فارسی هم تو سایر مناطق کشور بافته میشده

این دو نوع بافت خیلی با هم فرق دارن . بافت ترکی با قلاب بافته میشه اما فارسی با دست . بافت ترکی استحکام بیشتری نسبت به بافت فارسی داره . در بافت فارسی میشه تقلب کرد اما تو بافت ترکی نمیشه 

پس من اینجا به شما بافت ترکی رو یاد میدم . 

دار قالی

دار قالی : به اون چهارچوب فلزی یا چوبی دار قالی گفته میشه که در اندازه های مختلف میشه ساختش و جز جدایی ناپذیر بافت قالی هست . 

دار قالی به دو دسته دارقالی افقی و عمودی تقسیم میشه . دار قالی افقی بیشتر در بین ایلات و عشایر کاربرد داره و به دلیل اینکه استفاده طولانی مدت از این نوع دار قالی باعث بدشکلی بدن توی بعضی از اندام ها میشه و مشکلات جسمی به وجود میاره پس اصلا بهش نیاز نداریم . 

دار قالی عمودی دارهای ایستاده ای هستند که به فضای کمی نیاز دارند مشکلات خاصی هم واسه بدن به وجود نمیارن . این دارها در اندازه های خیلی متفاوت ساخته میشن .

دار قالی فلزی بهتر از چوبی هست چون بر اثر گذشت زمان خراب نمیشه . بر اثر رطوبت خراب نمیشه . دار قالی چوبی سنگین میشه و جابجا کردنش یک مقدار سخت میشه . 

دار قالی باید متناسب با اندازه قالی باشه . مثلا یک تابلوفرش یک متر در یک متر رو هیچ وقت روی یک دار قالی 3 در چهار نباید بافته بشه . به دو دلیل ، اول اینکه کار خودمون رو سخت تر میکنیم و دوم اینکه نخ چله خیلی زیادی مصرف می کنیم . 

ضخامت لوله هایی که برای دار قالی استفاده میشه باید با اندازه دار متناسب باشه چون فشار خیلی زیادی رو باید تحمل کنند  

توی این وبلاگ قرار بود که آموزش قالی بافی رو بزارم که بنا به دلایلی این کار رو انجام ندادم . اما اگر خدا بخواد باز از امروز شروع میکنم تا دوستانی که به این هنر علاقه دارن اما به دلیل مشغله فرصت کلاس رفتن ندارند کمی با مقدمات کار آشنا بشن . 

خوب اول چیزی که توی پست های قبلی هم نوشته بودم اگر حال و حوصله کارهای طولانی مدت رو ندارید اگر دوست دارید کاری رو زود تموم کنید اگر به هر دلیلی نمیتونید بر روی کاری تمرکز کنید . بهتره اصلا سمت بافت قالی نیایید . 

اگر از به بافتن قالی علاقه ای ندارید ، اگر هم دوست دارید کاری که انجام میدید هزینه کمی داشته باشه پس قالی بافی رو بیخیال بشید .